Colamos traducido este texto publicado no blogue Alacant Obrer:
O gato negro, salvaxe e ameazante, que foi deseñado polo iconoclasta Ralph Hosea Chaplin para ser usado pola organización norteamericana IWW [Industrial Workers of the World], nos últimos tempos xeneralizouse entre libertarios de diferentes tendencias.
Aínda que reducido ao papel de mascota wobblie, segue sendo defendido polos seus iniciadores, case como unha homenaxe ás estratexias orixinais da organización baseadas no sindicalismo revolucionario, é dicir, a solidariedade de clase e a acción directa no lugar de traballo, especialmente a sabotaxe, ou como dicían eles, accionar "no lugar de traballo", desacelerando a velocidade do traballo como medio de presión.
“Sabes que se ves un gato negro cruzarse no teu camiño pensarías, se foses supersticioso, que vas ter un pouco de mala sorte. A idea da sabotaxe consiste en ensinarlle o gatiño negro ao jefe”. (1)
A cousa dá de si. As variantes do gato negro libertario, indicio da súa capacidade para adaptarse ao paso do tempo facendo uso das súas moitas vidas, lévanos a preguntarnos cales puideron ser os referentes felinos na tradición socialista e libertaria, que levaron o artista wobblie a darlle formato gráfico como Sab-Cat, gato da sabotaxe, afinada ferramenta de propaganda e axitación sindical no marco das folgas dos anos dez en Norteamérica.
“..Then suddenly the wildcat blares its hate. Like some mad Moloch screaming for the kill; Shattering the air with terror loud and shrill; The dim, grey walls become articulate.” (2)
Indo ao principio, vemos que os máis significados anarquistas e revolucionarios decimonónicos, o que equivale a dicir… catro gatos grandes con habilidade para caer de pé, comezaron a establecer unha relación de afinidade coa raza felina en xeral, e cos gatos moi en especial.
"Miau marrañau miau, di Malatesta, gato libertario residente na rúa de Garrás número 12. Traducido ao noso idioma quere dicir - Eu non me ando con panos quentes e rabuño ao primeiro suxeito que estea en actitude expectante cun cordel na man."(3)
O primeiro dos anarcogatos de rompe e resga do que Chaplin debeu ter noticias, foi unha gata, solidaria e rebelde para máis sinais. Unha gata negra coñecida entre os seus iguais como a Boa Luisa, aínda que tamén como A Virxen Vermella, a Nai Luisa ou a Petroleira.
"Naquel instante alguén saíu ao exterior, e sen facer caso das voces, imprecacións e xuramentos dos compañeiros que se achaban resgardados, avanzou ata recoller nos seus brazos algunha cousa, e cun sorriso de triunfo volveu a lugar seguro. Era un gato grande, cuxo pelo se achaba encrespado polo terror."(4)
É tamén probable que Chaplin, cando case un neno era xa xornalista de International Socialist Review, tivese visto algún dos gravados como o que mostramos, lido as crónicas que sobre ela aparecían cada vez con maior frecuencia nos anos do cambio de século, ou mesmo folleado as súas Memorias, onde se menciona que antes de ser xulgada pola súa participación en La Comuna, e fusilado xa o seu compañeiro Teofilo Ferré, só turbaba o seu valor non saber cal fora a sorte do gato.
"Como o gato da barricada, sentiron enlazarse o seu entendemento na desgracia; porque as circunstancias algunhas veces son de tal índole, que en vez de sorprender, espertan as nosas facultades intelectuais, e permítennos ver mellor e percibir con máis exactitude as cosas." (5)
A Boa Luisa xa nunca deixaría de estar rodeada de gatos, ata o punto que ao seu regreso de Nova Caledonia en 1880, despois de nove longos anos de exilio, lle pedía ao seu amigo Henry Rochefort que non a abrazara moi forte, xa que levaba un gatiño negro e cego no peto, o cal lle acompañaría dende entón como un máis da familia6.
Con ela marcharía a Londres, exiliados voluntariamente de Francia en 1890, onde a familia gatuna de Luisa aumentou en número incorporándose, ademais dos irmáns Vauvelle, Achille e Carlota, unha lexión de gatos abandonados, enfermos ou perdidos que foi recollendo polas rúas de Londres; e como lle repetían os seus amigos, con iso non só poñía en risco a súa integridade física, senón que vía agravada a súa xa precaria situación económica.
"... Adoraba tamén aos animais e a este afecto Malato contou a súa entrada no mísero aloxamento da exiliada en Londres: unha cadela abordoulle axiña, un gato runruneaba sobre o leito. Houbo un momento que Luisa estivo rodeada de sete gatos protexidos, podendo falar do seu kirielle de gatos como a da kirielle de cans de León Candel." (7)
"... Para eu, tigre, león ou gato, amo a raza felina: amo sobre todo as grandes feras; é por iso que, se algunha vez son libre, iría alí onde están as feras do Oeste, e lles falaría da Revolución." (8)
Outro exemplo claro de mutación de libertario en felino foi Pedro Kropotkin, coñecedor da bondade raiante no delirio de A Boa Luisa e de quen Pio Baroja dixo que era... calvo e barbudo, acazapado tras dos seus anteollos, con certo aire de gato fosco.
"Todo o mundo coñece a influencia da roupa decente. Ata un animal se avergoña de aparecer ante os seus semellantes se algo o fai parecer ridículo. Se pintan un gato de branco e amarelo non se atreverá a achegarse a outros gatos. Pero os homes empezan por entregar unha vestimenta de lunático a quen afirman querer reformar…" (9)
Despois disto, vese que lles colleu cariño e non só tivo gatos na casa, aos que levaba á casa de Luisa Michel para que llos coidase cando estaba ausente de Londres, senón que ademais, se pode ler boa parte da obra de Kropotkin en clave felina polas veces que os inclúen nas súas argumentacións; ou sexa, que algúns dos puntais da súa filosofía os deslizou entre miaños...
"As asociacións e a axuda mutua son regra na vida dos mamíferos. O costume da vida social encóntrase ata nos carnívoros, e en toda esta vasta clase de animais soamente podemos nomear unha familia de felinos (leóns, tigres, leopardos, etc.), cuxos membros realmente prefiren a vida solitaria á vida social, e só raramente se encontran, polo menos agora, en pequenos grupos." (10)
Así por exemplo, como gato escaldado non quere auga morna, indicador do interese dos anarquistas polo estudo das ciencias naturais e en concreto da fisioloxía comparada que fixera luz sobre as orixes animais dos homes, tamén Kropotkin aludiu nos seus escritos ao comportamento de animais domésticos como os gatos.
"É moi probable que aínda as raras especies de gatos (case todos animais nocturnos), os osos, raposos, etc., non sempre viviron illadamente. Respecto a algúns delas (osos, raposos) conseguín recoller indicacións positivas de que viviran en común ata que se inaugurou o seu exterminio por parte do hombre…" (11)
Non podemos asegurar que Ralph Chaplin coñecese estes textos de Kropotkin, pero non debía ser alleo aos argumentos con gato encerrado que se gastaban algúns científicos daqueles anos, como Lombroso ou Gustave Le Bon, os que axudaron a forxar o mito da violencia consubstancial do anarquismo, baseando as súas análises de criminalidade en trazos anatómicos ou psicolóxicos característicos dos anarquistas como os seguintes:
"... Apreciamos un raza á parte, moi acosada, como moitas das razas salvaxes. Ao observar por detrás a bota osea, é a dunha cabeza forte de gato. Ten unha bestialidade furiosa que é da especie felina." (12)
"Home duns 30 anos de idade, delgado descolorido, bastante calvo e predisposto á larinxite. Os seus ollos están completamente afundidos, a súa face é osuda en extremo, e o seu laso bigote cae melancolicamente sobre o labio inferior. Observase na súa cara algo de felino." (13)
Esta descrición deformada de Reinsdorf, pioneiro do anarquismo alemán, produciuse durante o xuízo por intento de rexicidio do Kaiser Guillermo e antes de que, o 7 de febreiro de 1885, se cumprise a sentenza de morte sobre o cadafalso instalado no patio do cárcere de Leipzig, ao que accedeu con cara serena e convicción abondo para berrar con voz nítida... Abaixo a Barbarie!, Viva a Anarquía!.
E o que resulta máis importante para os obxectivos deste artigo, o seu exemplo foi amplificado polos socialistas de Chicago, que o reivindicaron sempre, e as súas ideas difundidas sobre todo polo seu amigo, o alemán Johann Most, por entón xa afincado en EUA e un dos inspiradores da IWW.
"O inimigo non se rende. O medo puido obrigalo a meterse no seu cubil, como a fera acurralada; pero non ben creu que os cazadores se distraían, sae outra vez cos ollos acendidos como ascuas, a boca entre aberta e fumegante e o lombo encrespado a satisfacer a súa sede de sangue humano. Desdita é e lamentable deshonra para Barcelona que o anarquismo elixise aquela para teatro dos seus crímenes." (14).
Como lemos, non só había gatos, negros ou pardos, nos medios anarco- sindicalistas, e por iso non resulta estraño cruzarse no camiño con outros membros da raza felina como, por exemplo os tigres, usados con frecuencia para significar un grao maior de fereza e falta de escrúpulos en cuestións de propaganda e acción. Así sucedeu con Bakunin cando chamaba O Tigre o nihilista ruso Netchayev, autor do Catecismo Revolucionario en 1868; ou no noso contexto máis próximo, co médico anarquista andaluz Pedro Vallina, que gañou este sobrenome entre os seus paisanos pola súa actividade antimilitarista e a súa implicación no atentado frustrado contra o rei en París en 1905.
" -Visite ao doutor Vallina, dicíanme no Circulo de Labradores. Este sábeo todo. É un tigre que anda solto. […] O verbo do tigre queima: ten rexistros de maldicións bíblicas... Villa Salvochea inúndase do seu eco." (15)
"Sexamos homes do porvir, serenos e con valentías de vellos leóns e inchadas as nosas almas de primavera, alegremos ao mundo co triunfo da Anarquía." (16)
Máis alá do alcance mítico da lenda hercúlea, non nos interesa aquí discutir se o león do escudo da CNT representa a España ou ao capitalismo, ou relatar agora cales foron as 12 probas do anarquismo ibérico; limitarémonos a concretar algún dos efectos psicolóxicos que, sobre o movemento libertario español, tivo investirse coa dura pel do león e coñecer o poder daquelas poutas duras como o aceiro e afiadas como coitelos, que agora eran as súas; é dicir, para traducilo á linguaxe da convivencia no seo da Confederación Nacional do Traballo, CNT, a existencia de certa apoloxía do especismo libertario que tivo a súa repercusión orgánica.
"Orde na nosa casa, de acordo, pero non busquemos para iso Pestanas de mono, ou mono pestañista, Gato que rabuña coa súa mirada ou Cans traídos do Grande Oriente ou do paralelo 33, porque gatos, cans e monos formarán tal algarabía, ladrando, rabuñando ou imitando que para entendernos teremos que saír coas mans e a cabeza buscando a farmacia de guardia". (17)
Non hai lugar aquí para debullar os termos de tamaño enfrontamento entre especies confederais, a nosa tarefa limítase a constatar que, por suposto, houbo e hai gatos neste sindicato e que o dilema se remonta á mala interpretación dalgúns dos seus axiomas fundacionais.
"É unha sociolóxica plenamente demostrada que a verdadeira estabilidade do organismo humano depende loxicamente da estabilidade entre os pobos, pois a historia nos demostra que aqueles raros animais que non se suxeitaron a esta lei racional da sociabilidade cos seus semellantes desapareceron en absoluto". (18)
Coas disputas confederais a medio camiño entre o conflito de clases e a teoría da incomunicación sexual das especies, damos por concluído o relato sobre os precedentes bifudos do anarquismo organizado xa que, neste punto, se afasta da nosa pescuda sobre as orixes do famoso gato negro de Chaplin.
"O que lle dá a verdadeira dimensión anárquica é que tampouco quere mandar. Nin soporta goberno nin asume o goberno. Trátase do simple exercicio da liberdade individual. Unha cousa tan difícil para o home, el cúmprea polo só feito de ser gato. Non ten ídolos. Sería comprometer parte do seu libertad". (19)
"Esta condenada loita de clases meteuse entre os nosos pés como un gato negro, e xa ves o resultado, dividiunos a todos". (20)
"O gato toma un aspecto sombrío antes de aparecer os síntomas do terrible mal. Entón a boca esta chea de baba escumosa que sae fóra dela, os ollos brillantes, ameazadores, o lombo arqueado, axita violentamente a cola e rabuña o chan cando anda". (22)
"Moi mal debeu parecelas ás ratas do meu conto, do gato a tal denuncia, pois tomaron o acordo de declararlle a guerra e entre todas zas! comelo. A ocasión píntana calva, teño entendido que dixeron, e acto continuo marcharon a reunión, que por certo presidía un gran rato pouco español (non esaxero), protestante e anarquista...". (23)
O noso interlocutor imaxinario quizais nos recordaría unha anécdota que tivo lugar en Chicago a comezos da primavera de 1908, cando se promove unha campaña popular contra o goberno municipal, que ditaminara poucos semanas atrás o exterminio de todos os gatos da cidade por motivos de hixiene, tras unha epidemia de difteria, o que suscitou unha forte polémica social alentada polas sociedades protectoras dos animais e apoiada en bloque por todas as mulleres dos barrios populares que, con moi malas pulgas, iniciaron un motín feminino que acabou co apedramento da casa do alcalde.
"... Miles de vellas desfilaron en boa orde, levando á fronte un bandeira, na que se lía, en letras vermellas: Morra o Concello! Vivan os gatos! Abaixo os asesinos!". (24)
Este compoñente hixienista e solidario, ben puido inspirar a Chaplin que vivía en Chicago dende 1893 e non se sabe establecido noutra cidade ata 1912-13, e é este que encontramos na lenda fundacional do gato negro da IWW, que se relaciona cunha folga que estaba a pasar por un mal momento, cando un gato negro e enfermizo camiñou entre os folguistas, sendo alimentado polos obreiros e cando o gato recobrou a súa saúde a folga deu un xiro positivo, sendo adoptado como mascota; como sucedera décadas atrás cos Comunalistas de París co gato salvado por Luisa Michel. (25)
Calquera que rastrexe por aí, decatarase que o símbolo do gato negro e encrespado, envolvido nun círculo que representa a lúa, é unha imaxe que ten a súa orixe na iconografía modernista do primeiro terzo do século XX, e funcionaba como reclamo comercial de primeira orde, especialmente nos ámbitos da alimentación, o ocio e da cultura de inercias republicanas e librepensadoras; como sucede coa cabeceira dun pequeno periódico de Cáceres, de 1923, con indubidable parecido co gato que debuxaría logo Chaplin.
"Pero é evidente que tal fixo o gato, o cal a estas horas é republicano... Ao gato con botas vai a seguir, acaso, o gato con gorro, frixio e colorado!.. Eu alégrome moito, aínda que aquí declaro que tamén en fronte haberá gatos varios!..." (26)
Neste sentido, non debeu ser banal o feito de que esta variante do sab-cat fose creada nun momento histórico adverso para a IWW, os anos 30, cando perdían fol tras longos anos de represión estatal; o cal explicaría esta especie de intento de fundir a tradición libertaria e a iconoclastia do wild-cat, nun formato máis dixerible de produto de masas27.
Esta mesma iconografía modernista foi a que inspirou o cartel conmemorativo do centenario da organización wobblie en 2005, e aínda que non se queira, incrústase noutros ámbitos, dende a icona anarquista vendida en mercados, ata o gato negro e con cascabel que representa o pasado obreiro domesticado do Chinés de Barcelona.
"Os gatos verdadeiros rinse destas cousas […] Eu sempre penso que nos desprezan. O gato é vaidoso, pero é seguramente inimigo da vaidade humana. As súas afeccións están cos humildes..." (28)
Cabe recordar aquilo de que só mirando moi atrás, e sendo capaces de outear canto máis lonxe posible, seremos capaces de propoñer algo útil e belo.
---------------------------------------------------------------
1 CHAPLIN. [Tradución propia]. A etimoloxía da palabra sabotaxe corresponde ao cruzamento inicial de dúas palabras francesas, bote que significa calzado e savate, zapatilla, e o seu resultado Sabot utilízase para nomear aqueles coñecidos zocos que se utilizaban en boa parte de Europa. A súa aplicación como estratexia de defensa obreira orixínase na mesma Francia a finais do XVIII, cando un grupo de obreiros téxtiles obstaculizaron a produción colocando os sabots no interior das máquinas.
2 CHAPLIN: Escaped!, Bars And Shadows. The Prison Poems. Tamén se utilizaba a expresión Cats paw, pata de gato, que alude a aqueles que son manipulados por outros con intereses ocultos, e ao menos referido aos responsables directos do linchamento e morte do wobblie Wesley Everest en novembro de 1919 en Centralia, "..Y a American Legion comezou a funcionar como pata de gato para os homes entre bastidores.. " [Tradución propia].
3 El NOROESTE 19-02-1902. Non só os socialistas libertarios identificáronse co gato negro, en menor medida tamén afectou a marxistas como Julio Guesde, domiciliado no barrio parisiense de artistas na beira esquerda do Sena, e onde convivía cun "...gato negro, con ollos de ouro, que está sempre sentado sobre a mesa onde traballa", El Liberal 11-04-1891.
4 MICHEL: O Gato da barricada, La Revista Blanca 01-08-1900. Polas seguintes palabras, a súa acción valeulle algunha crítica entre os compañeiros, "..parece que na barricada Peronnet, en Neuilly, me dei demasiada présa en socorrer un gato en perigo. Pués ben! Si, pero non por iso abandonei o meu deber. A pobre besta, anicada no oco dun impacto de obús, berraba como un ser humano. Tola eu, si!.. " MICHEL: Mémoires de Louise Michel écrits par elle-même. 1886, p. 233. [Tradución propia].
5 MICHEL: O Gato da barricada, La Revista Blanca 01-08-1900. Foi frecuente a súa presenza caricaturizada na prensa do momento, ridiculizando a súa afinidade cos gatos, e mesmo con coplillas como esta: "C'est a mère Michel qui a perdu son chat, Qui crie par a fenêtre à qui lle lui rendra. C'est lle père Lustucru qui lui a répondu: Allez, a mère Michel, votre chat n'est pas perdu!.. ". http://hautemarnebicyclette.esj-lille.net/tag/louise-michel.
6 Luisa debía saber da efusividade de Rochefort, o seu amigo dende os tempos da Comuna, xa que era coñecido como o Gato Rabioso,.."Se dixo del que a súa natureza era a do gato, que sempre cae sobre as súas patas. E iso era, en definitiva, aquel nobre que se acolleu ao pobo sen chegar a penetrar no máis profundo del: un gato rabioso e encrespado, coa pluma entre os dentes e as poutas abertas, dispostas en todo instante á putada.. " A Liberdade 07-02-1931. Solidariedade Obreira 14-04-1955
7 SOLIDARIEDADE OBREIRA 14-04-1955. Os nomes dos gatos deberon ser Galta para elas, e Raton ou León para eles, seguindo coa tradición familiar da súa infancia. MICHEL: Mémoires. Ob. Cit, páx. 11. Na imaxe, Pedro Kropotkin de preto.
8 MICHEL: Mémoires. Ob. Cit, páx. 244 [Tradución propia]. Escasos datos hai de Carlota Vauvelle, compañeira inseparable de Luisa dende os anos en Londres, da que só sabemos que publicou algúns artigos de contido social a comezos da decada, "Actualmente a señorita Vauvelle hospeda catorce gatos, cada uns dos cales ten a súa historia máis ou menos sensible. Dous hai recollidos por ela, con maternal afecto, no regueiro. Un, vesgo para máis sinais, parece que é un gato de moita historia. Cando un habitante de Londres, con gato, ten que saír desta cidade, deixa o animaliño ao coidado da señorita Vauvelle. O último gato que recibiu nestas condicións é o gato de Kropotkin.. " Heraldo de Madrid 22-08-1900. Segundo outros, foi a responsable de engadir algúns datos curiosos sobre Michel tras a súa morte, como que ela fora a verdadeira autora do libro atribuído a Xullo verne, 20 mil leguas de viaxe submarina. L'Actualité de l'Historie. Bulletin trimestriel de l' Institut français d'Histoire sociale, Xaneiro-Marzo, 1960, páx. 49.
9 KROPOTKIN: Os cárceres e a súa influencia moral sobre os presos. Por unha afección grave de escorbuto contraida en Rusia, chegouse a dar a noticia da súa morte na prensa, como recordemos pasaría logo tamén con Luisa Michel, que recordemos tamén estivo presa entre 1883 e 1886, "Un verdadeiro complot fraguouse en torno de Julio Ferry, polos individuos da Sociedade protectora dos animais zoófilos, e os amigos dos gatos, para conseguir a liberdade do príncipe Kropotkine, que domesticou no presidio de Clairvaux un gato modelo. ", La MODA ELEGANTE 30-03-1885. O 1 de marzo de 1886, unha vez Kropotkin foi excarcerado, organizouse en París unha importante conferencia anarquista ao seu cargo, na que por primeira vez, dun xeito pública e aberta, expuxo as teorias anarquistas, entre os aplausos dun auditorio composto non só de libertarios.
10 KROPOTKIN: O apoio mutuo. un factor da evolución. "Sementando a dereita e esquerda promesas politicas nas reunións, á medida de cada individuo; como penetran nas familias, adulando a nai, o neno, acariciando se é preciso ao can asmático ou ao gato do elector?.. " KROPOTKIN: Palabras dun rebelde.
11 KROPOTKIN: Orixe e Evolucion da Moral. "Loitar, afrontar o perigo, botarse á auga para salvar, non xa a un home, senón a un simple gato; alimentarse con pan seco para poñer fin ás inquietudes que vos sublevan, acordarse dos que merecen ser amados, ser amado por eles, para un filósofo enfermo iso é quizais un sacrificio: pero para o home e a muller pletóricos de enerxía, de forza. de vigor, de xuventude, é o pracer de vivir. É egoísmo? É altruísmo? " , KROPOTKIN: A moral anarquista. Na imaxe August Reinsdorf. Ver tamén, La Revista Blanca 01-10-1902; O Serpis 17-10-1884.
12 LOMBROSO e LASCHI: Le crime polibillete et lles révolutions: par rapport au droit, à l'anthropologie criminelle et à a science du gouvernement, 1892, páx. 84 [Tradución propia]. Estas formulacións contrarrevolucionarios foron usados por inimigos do proletariado organizado como a igrexa católica, por exemplo cando León XIII promulgaba nunha encíclica datada en 1893 sobre a necesidade de arrancar o obreiro descontento das poutas do anarquismo e do socialismo. Esta tradición imitaríaa o franquismo, falando da ..garra vermella. Ver, tamén Solidariedade Obreira 26-07-1956.
13 El CONSTITUCIONAL 23-12-1884. "… O antigo amigo de Hoedel e de Most descende do seu banco de acusado, plántase dereito diante da corte, á que mira altivo, feroz, coa palabra breve e afiada, o xesto case ameazador e golpeando o pé con furia.. ", Le Voleur 01-01-1885. [Tradución propia]. Nesta liña, Pio Baroja tamén acusou de pouco fiable a Francisco Ascaso, por felino. "Isto sen contar o que ten de felino e de covarde a propaganda de doutrinas que poden producir, e producen de feito, crimes monstruosos, e escudarse despois en que a propaganda é libre, e que eles son anarquistas teóricos.. ", La España Moderna 01-07-1908. Ver, tamén Solidariedade Obreira 08-11-1956.
14 El ARALAR 10-06-1896. Most, que faleceu en 1905, popularizou nos EUA a estratexia da "propaganda polo feito", ata o punto que foi coñecido como Dynamost, pola súa preferencia polo método do atentado con explosivos; aínda que co tempo empeza a favorecer outras estratexias de concienciación dos traballadores e defende a súa organización libre a través de tácticas alleas á violencia pseudo-revolucionaria. MOST: August Reinsdorf und Die Propaganda der Tat (1885).
15 El SOL 09-06-1931. Teophile Gautier dixo que o gato fora dado ao home para que puidese acariciar ao tigre.., "Así como a un león e a un tigre se lles encerra nunha gaiola para que non fagan dano, así tamén era preciso encerrar os anarquistas de acción, co mesmo obxecto.. " La Correspondencia de España 30-03-1911. Tamén, Solidariedade Obreira 03-06-1950.
16 TERRA e LIBERDADE 02-04-1908. O emblema da CNT alude á lenda grega de Heracles e o León de Nemea, superando 1 das 12 probas que lle encomendaran os deuses. A imaxe de Heracles-Hércules, símbolo da valentía, representaría no escudo da CNT ao movemento obreiro revolucionario que acabará coa situación de explotación e dominio á que é sometida a clase traballadora, "..Humanos, levantádevos como os leóns despois dun sono profundo nun número invencible, deixade caer ao chan as vosas cadeas, que durante o sono se pousasen sobre vós, como o orballo. Vós sodes moitos, eles son poucos.. " SHELLEY, La Máscara de la Anarquía. Tamén http://madrid.cnt.es/cultura.php.
17 GALEGO, O terrible defecto: CNT 18-10-1959. "As disimulacións de certos ex-homes son múltiples. Unhas veces finxen coa indiferenza do gato. Outras, arrástranse como os réptiles. Pero ao león confederal sóbranlle forzas para estrangular a todos os covardes que fincan o seu xeonllo ante o tirano.. " España Libre 21-02-1954.
18 Extracto do ditame sobre o esquema orgánico de creación da CNT sobre a base de federacións locais, rexionais, nacionais e internacionais, e fundamentábase na necesidade humana de comunicación e sociabilidade que lle impulsan á asociación,.. " parécelles mal iso da liberdade de imprenta e de asociación? Cortenle agora as uñas ao tigre do anarquismo. E vaian poñerlle o cascabel ao gato rodeado de Orsinis" O Oxomense 25-11-1893. BAR: A CNT nos anos vermellos. Do sindicalismo revolucionario ao anarcosindicalismo, 1910-1926. Akal, 1981, pp. 239-243.
19 FLEITAS: O gato e as súas mornezas. Editorial Proxección, Bos Aires, 1974, páx. 45. Esta lúcida interpretación anarquista-individualista do gato recorda a aquilo que dicía Borges de que… o escritor é un anarquista no sentido chairo do termo: non ten horario para escribir e a súa tarefa moi raras veces realízase a pedido, ou sexa, dito en poucas palabras: fai o que quere. Pois ben, o mesmo fai o gato: é unha alianza entre seres libre". Ver, tamén Solidariedade Obreira 17-03-1955.
20 PASTERNACK: Doutor Zivago. Estas palabras do famoso literato, interpretáronse en clave libertaria como "... a perda de esforzos e de homes, na loita mesquiña do aumento do salario e na aclimatación e sometemento ao sistema inxusto da propiedade privada." Solidariedade Obreira 28-05-1959. Algo debía saber un que foi anarquista e logo comunista, e despois anarquista outra vez, Ramón J. Sender, que en Sete Domingos Vermellos recrea as disputas entre o gato Makno, a quen todos acusaban de comunista autoritario a pesar do seu nome, e o innominado galo Vermello, anarquista. Quedamos con aquilo de José Peirats.. "Non" haberá, "pois, unha inundación diluviana comunista senón dobre inundación totalitaria. E a vítima a ser afogada como un gato non será nin o capitalismo nin o comunismo, cada día máis parecidos, como as augas de dous vasos comunicantes: é a Liberdade. " PEIRATS: O Dobre Diluvio Universal, CNT 02-01-1954.
21 Históricamente o gato negro foi asociado coa bruxaría, os malos augurios e mesmo a morte, pero ningunha o representa coas súas costas arqueadas en posición de pelexa. En diferentes culturas, ter un gato negro na casa propiciaba boa sombra ás familias, no caso de España porque, como dicía Val-Inclán en Luces de Bohemia.. "a súa relixión é unha chocheira de vellas que disecan o gato cando se lles morre".
22 La AUTONOMÍA 28-08-1884. Froito da asociación do anarquismo cunha praga social, comparóuselles con grupos de gatos rabiosos, frecuentes nas cidades proletarias, "... O espectáculo das nosas querelas deprime e entistece. Máis que unha organización onde reina harmonía e confianza parecemos unha espuerta de gatos rabiosos, cando non gavila servil dun absurdo priorado que planea sobre conciencias receosas. " Solidariedade Obreira 26-11-1953.
23 El Gato y Las Ratas, Fabula: Noticiero Salmantino 26-03-1903. En febreiro de 1908 o xornal norteamericano San Francisco Chronicle cualificaba aos anarquistas de ser tan desprezables como as ratas e moito máis perigosos. Ademais sostiña que ter conviccións anarquistas era unha proba concluente de demencia. Resulta curioso que o xogo do gato e o rato, como o que se llebavan a policía e a militancia, foi tamén usado como metáfora da estrutura social capitalista, onde era frecuente que os libertarios se identificasen máis ben co rato. Mesmo foi utilizado o gato para aludir ao ditador Franco, "Franco. [...] Onde o rato que lle corte o bigote a semellante gato? Aínda non estamos convencidos de que para cortar as poutas dese felino se necesitan moitos ratos xuntos?.. " España Libre 10-11-1957. Tamén, España Libre 01-06-1952, 01-06-1958, 08-01-1961; Solidariedade Obreira 07-06-1956. Vease, GOLDSTEIN: The anarchist scene of 1908, páx. 61. BROWNLOW: Behind the Mask of Innocence. Berkeley e Los Angeles, University of California Press, 1990, páx. 432.
24 La CORRESPONDENCIA de ESPAÑA 01-04-1908. Formáronse comités de defensa en todos os barrios e a presión popular obrigou as autoridades a retirar a medida. Ademais a IWW, iniciaba entón un cambio de estratexia sindical cada vez máis influído polo sindicalismo revolucionario, e afastado da participación política. O Radical 10-04-1908.
25 Cabe recordar que a partir de 1915, a pertenza á IWW se converteu en sinónimo de "vagabundo" xa que organizaron dende entón centos de miles de traballadores migratorios da agricultura, que circulaban polo centro e oeste dos EE.UU en grupos que non podían permitirse outro medio de transporte que viaxar como animais nos vagóns baleiros dos trens de carga.
26 El Gato de Ossorio, La Libertad 06-05-1930. Polo menos na España dos anos 20 e 30, o gato negro era máis reivindicado polos republicanos que polos libertarios; onde aparece referido xa como un animal submiso, domesticado, como cando se refiren a Maeterlinck por os seus tenros miaños, cando Arían del Valle o utiliza como personaxe dun conto para nenos, ou como se desprende das seguintes palabras, "Despois de calar durante un ano, non estou aquí para miañar como un gato a miña protesta". La Revista Blanca 15-12-1929. Un caso claro de influencia do gato nos ámbitos republicanos vémolo na cabeceira adxunta, dirixida polo librepensador e republicano Francisco González de Castro, que incluíu o logo do gato negro só na súa primeira época, 1923-1924. Aínda que continuou vivo durante a ditadura de Primo de Rivera, sufriu a censura e o seu director foi procesado, sendo logo cambiada a súa liña editorial. Reapareceu en marzo de 1932, con liña republicana e antisocialista. Claramente na órbita lerrouxista e anticatalanista situouse nos anos 30 a Agrupación madrileña La Casa de los Gatos. Ver tamén, La Revista Blanca 01-11-1923, 01-01-1930.
27 Pola influencia do cabaré do Chat Noir de Montmatre, 1880, titulouse a unha longa lista de xornais e revistas modernistas, satíricos, librepensadores e andando no tempo republicanos, pero nunca libertarios. Un exemplo ilustrativo é a editorial Bruguera cuxo logotipo actual se inspira no que foi o seu nome orixinal, El Gato Negro, fundada en Barcelona en 1910 e de inercias republicanas ata que, coa revolución foi colectivizada. 19 de xullo de 1936. Hoxe hai un ano. Cancións libertarias. Himnos da revolución. Barcelona, Ed. O Gato Negro, [¿1937?], 15 páx.; A Man Negra. Barcelona, El Gato Negro, s.a., 32 páx. Por este vínculo que "O Gato negro" tivo coa República, cambiaría o seu nome en 1939 polo de editorial Bruguera, mantendo o gato negro como logotipo. Quizais un dos mellores influencias decorativas dos gatos negros no modernismo encontrámolo en Riga e o seu célebre a Casa dos gatos, edificio art nouveau construído en 1903, moi popular polas súas dúas estatuas de gatos negros encrespados no tellado. O Radical 24-01-1933.
28 VALO: CNT 19-01-1958. Un dos casos máis recentes, a participación do grupo Les Amis du Chat Noir Turbulent, co gato negro como logotipo, presente nos debates internos da CNT francesa dende 1996. Pola contra, resulta curioso o esforzo que realizan hoxe en día na páxina oficial da IWW para seguir mantendo o símbolico gato como mascota, aínda que espida xa das connotacións sindicalistas e revolucionarias dos seus inicios. Le CaNarT: Journal mural, de poche et anarcho-syndicaliste deas Amis du chat noir turbulent (1996); A CNT?: quelques réponses à deas questions que se posent de nouveaux adhérents, et aussi quelques mises au point à l'usage de ceux qui croient nous connaître. Amis du Chat Noir Turbulent (St-Quentin-en-Yvelines), 2000, 49 páxinas. http://www.iww.org/history/icons/black_cat
No hay comentarios:
Publicar un comentario