4 jul 2013

A Recuperación Nihilista

Recibimos, dun leitor asiduo deste blogue, un correio notificándonos a publicación (xá hai 3 meses) deste texto-crítica anónimo publicado en Indymedia Barcelona e que xa xerou algunhas polémicas, Así, na sua consideración (e na nosa), interesalle dar difusión ao considerar positiva a súa leitura ao ser un aporte bastante interesante para un debate constructivo. De tal xeito, traducimos ao galego e publicamos à ìntegra:

Ao criticar ao nihilismo[1], non queremos desprezar esta corrente filosófica e revolucionaria nin á xente que se identifica con ela. Máis ben, queremos sinalar un rol que desempeña a miúdo. Isto non é unha característica intrínseca do nihilismo, pero é unha característica histórica que se repite con frecuencia. Primeiro, queremos afirmar que estamos inspirados polos golpes potentes realizados polos compañeiros nihilistas, dende Conspiración Células do Lume e outros grupos contemporáneos, ata históricos grupos como Narodnaya Volna. Considerámonos parte da mesma loita e facemos esta crítica dende a solidariedade.

De todos as correntes radicais anticapitalistas, o nihilismo pode ser a única que foi denominada e ata certo punto creada polo espectáculo en si mismo.[2] O termo "nihilismo" orixínase nun libro polo escritor ruso Turgenev (un escritor interesante, pero ao final un progresista e non un radical), quen usou isto para describir aos novos revolucionarios anarquistas e socialistas que ían aparecendo entón en Rusia. Eles eran xente que cria en nada- "nihil".

A adopción deste nome como unha identidade ideolóxica sería coma se, dentro de 100 anos, radicais de todo o mundo se chamasen a se mesmos koukouloforistas ou encarapuchistas. Noutras palabras, nas súas orixes, nihilismo é un termo aplicado pola prensa para ridiculizar ou xerar temor en torno a unha corrente política.

Unha característica do nihilismo orixinal foi o seu absoluto rexeitamento do cristianismo e de calquera crenza ou superstición non racional, e, como tal, unha forte adhesión ao racionalismo. Neste caso, lonxe de ser radical, a súa posición quedou caduca. Neste momento, o cristianismo xa estaba a ser substituído como relixión do estado pola ciencia mesma, polo racionalismo fetichizado dos nihilistas.

Para dicilo doutro xeito, o seu desexo de parecer moi radicais superou a súa capacidade de chegar, a través do pensamento crítico, a unha análise verdadeiramente radical que permitira identificar as raíces do sistema que odiaban.

Hoxe en día, un decátase do mesmo patrón. Os nihilistas odian (e con plena xustificación) á esquerda e todo o que se pareza -aínda que sexa un pouco- á esquerda ou aos seus prácticas.[3] Pero non se dan conta de que xa hai décadas, a esquerda está a desaparecer. Na actualidade, é o espectáculo o que ten unha importancia moito maior no desempeño da recuperación da loita. Ironicamente, pero fiel ás súas orixes, o nihilismo actual é a máis espectacular das loitas anticapitalistas.

O seu maior impacto é no espazo virtual: en Internet e nos medios.

Despois dunha onda de ataques en Barcelona reivindicados en Internet polo grupo "Anarquistas Nihilistas", moitos compañeiros anarquistas preguntáronse se esta impresionante serie de accións realmente aconteceu ou se foi unha montaxe. Non porque cremos que hai compañeiros nihilistas en Barcelona que son valentes e están preparados para atacar - sabemos que os hai -, senón que porque moitos dos ataques reivindicados aconteceron nos nosos propios barrios e non tivemos notícias máis que por un artigo en Indymedia. Un debe asumir que nunha cidade alienada, é normal que un non se decate dos acontecementos que suceden dunha rúa a outra, polo que podería ser unha coincidencia que a maior repercusión destas accións sucedese no Internet. Pero sabemos que os ataques que se cometeron dentro das loitas sociais tiveron unha maior repercusión: falouse deles nas rúas e serviron como referente -negativo ou positivo, non nos importa- para outras persoas fóra dos nosos círculos.

Posteriormente, o mesmo grupo comezou a publicar vídeos cos seus comunicados, o que demostra que as accións foron reais. Pero isto non aumentou a súa repercusión directa nas loitas, só demostrou máis claramente a súa espectacularidade.

Estamos de acordo cos nihilistas en que non hai que esperar ata que haxa movementos sociais para atacar o sistema, pero non estamos de acordo en que temos que rexeitar estes movementos e as persoas que as compoñen. Para nós, é importante coñecer estes outros e saber se son políticos de base ou persoas reais, e como tal, posibles cómplices.

Recordamos cando tiñamos 15 ou 12 anos, a felicidade, a sensación de emoción perigosa, que sentimos ao decatarnos de fortes ataques contra o sistema. Tamén por esta razón levamos a cabo ataques nos momentos máis visibles: para crear sinais para outras persoas, perdidas e inquedas como nós.

Está claro que os nihilistas non atacan simplemente por motivos persoais, por puro pracer ou por necesidade de atacar - unha motivación que apoiariamos totalmente - porque comunican os seus ataques a Indymedia coa intención de estendelos. Polo tanto, hai un elemento estratéxico nas súas accións. Pero estratexicamente, non se pode xustificar que unha loita verdadeiramente radical adoptase e mantivese as formas máis espectaculares e seguise permanecendo, sobre todo, no espazo virtual.

Cando as persoas que xa estaban a levar a cabo ataques incendiarios contra o sistema empezaron a utilizar as siglas da Federación Anarquista Informal (FAI), intencionalmente elixiron unha forma que lles daría unha forza virtual e aseguraron que a prensa tomaría nota da súa existencia. Cando as persoas que iniciaron a Conspiración de Células do Lume deixaron a práctica ben establecida dentro do espazo anarquista non-esquerdista (ou insurreccional) en Grecia, e en lugar de ter unha existencia temporal e de asinar cada comunicado cun novo nome (ou non escribir ningún comunicado), constituíronse nun grupo permanente cunha existencia simbólica e un protagonismo, asegurando o seu éxito nos medios de comunicación.

Só temos que mirar as loitas dos anos '60 e '70 para confirmar que a prensa - e como tal o Estado - non desexa enfrontarse a unha loita descentralizada e caótica sen un inimigo ben definido. Por isto financian os académicos: para definir sempre o seu inimigo. En todo caso, cando apareceu un grupo armado esquerdista que se consideraba a punta de lanza e quería dirixir toda unha loita heteroxénea, a prensa reaccionou de inmediato, convertendo o grupo nun símbolo da loita, fixándoos cun protagonismo central e unha presenza mediática forte. Dito doutro xeito, produciuse unha forte confluencia entre as estratexias da prensa e as destes grupos. Grupos como a FAI ou a CCL, ao tempo que actúan como os máis radicais, están realmente a volver a unha forma de loita que pertence á esquerda revolucionaria, e confían nos medios de comunicación para que lles dean unha forte repercusión. [4]

Algúns deles tamén comparten outra característica coa esquerda: como os marxistas, buscan o suxeito revolucionario que é o único capaz de rebelarse, e o único digno de respecto. Para Anarquistas Nihilistas de Barcelona, trátase de "os mozos criminais" aos que impoñen as súas ideas [5]. No caso dun grupo moi heteroxéneo, como "mozos criminais", imaxínanse unha conspiración ampla e revolucionaria consciente, a pesar de que estes nihilistas sen dúbida coñecen moi poucos mozos que coinciden coa descrición. E a pesar de que afirman que "Queremos unirnos con todos os elementos da loita", deixan moi claro que rexeitan a forma de loita, con suprema arrogancia, de todas as persoas que non son nihilistas ou afíns a eles.

Outro aspecto curioso destes grupos: a miúdo, os seus comunicados, impregnados co ton dos máis revolucionarios, están dirixidos ao inimigo. Están escritos a un ti que inclúe o Estado, os ricos e os reformistas. O público preferido de moitos nihilistas, na práctica, é aquel que debe ser destruído. Pero a negación non é posible onde hai diálogo de calquera tipo. A pesar diso, ás veces os nihilistas celebran a súa transparencia ou lexibilidade ao Estado. Por exemplo, "esta afinidade e complicidade [...] encóntrase e recoñécese a través do desexo común dos ataques aquí e agora, a través de sinais de fume entendibles ás veces só por nós mesmos e os nosos inimigos". [6]

Hai que dicir que, a pesar de que este xeito tan coherente de vivir a guerra social é admirable e inspirador, é unha concepción da guerra moi similar á concepción que ten o mesmo Estado: un conflito entre dous antagonistas que se resolve a través de accións armadas pola destrución da infraestrutura, o persoal e a capacidade de organización dun deles. A diferenza fundamental co Estado é que a motivación nihilista é o desexo de liberdade e non o desexo de poder. A motivación nihilista baséase na valentía e o ideal, e como tal, non ten límites, mentres que a motivación autoritaria está limitada polas posibilidades calculadas de gañar. Os nihilistas irán á guerra mesmo cando saben que non poden gañar, e iso é admirable. A diferenza coas guerrillas maoístas é que o esquema nihilista non inclúe a eventual incorporación das masas á organización político-militar da guerrilla. Ese é outro punto a favor do nihilismo. Pero a pesar destes dous elementos minimamente libertarios, a concepción nihilista da guerra social leva á militarización do conflito (o desenvolvemento do conflito de acordo cunha lóxica estadista) e como tal, o aumento do poder do Estado para "ler", entender, rodear e reprimir o inimigo. Para aclarar a crítica, a diferenza do maoísmo ou de calquera outra corrente revolucionaria pero autoritaria, non cremos que o nihilismo é capaz nin está disposto a reproducir un Estado, pero leva a loita a un terreo estatal.

Non se pode propoñer a creación dun novo mundo sen a destrución do actual. E non podemos planificar a forma do novo mundo xa que de momento non podemos imaxinar as condicións futuras. Ademais, planeando a forma do mundo - ou a planificación da forma de calquera colectividade maior que o noso círculo de coñecidos - estamos a facer un exercicio autoritario. Pero o Estado non só existe nas súas estruturas materiais, senón tamén nas relacións sociais que se reproducen, e unha relación non pode ser destruída sen a simultánea creación dunha nova relación. Pódese derrubar un edificio sen construír outro, pero non se pode rematar cunha relación de alienación sen crear outro tipo de relación. Sempre hai unha relación entre os corpos e seres no mesmo espazo. Sen falar da creación de novas relacións sociais, non podemos falar honestamente sobre a destrución do Estado. Para dicilo doutro xeito, chegamos a unha bifurcación entre a proposta de atacar o Estado e a proposta de destruír o Estado. A proposta que fala máis de destrución, a proposta nihilista, pode ser incapaz de realizar isto, xa que se dedica unicamente ao ataque. Sería unha visión moi triste da "revolta permanente": atacar os símbolos do Estado sen ser capaz de tocar a base do seu poder.

Debido a que é unha práctica de ataque e non de destrución (xa que a destrución de cousas non físicas senón sociais tamén requiriría un aspecto creativo, aspecto que non propoñen os nihilistas [7]), isto leva doadamente a bordo o concepto de violencia. O discurso sobre a violencia de moitos nihilistas (e non de todos) é un diálogo de contrarios co discurso pacifista dos cidadáns. É un diálogo entre o anxo e o demo, pero non obstante un diálogo. En lugar de rexeitar a dicotomía do espectáculo respecto á violencia, toman o polo oposto do pacifismo dentro do mesmo paradigma creado por el. O truco máis vello da democracia é o control dos termos do debate para que as dúas opcións que se mostran, a boa e a mala, reproduzan a lóxica do poder e do Estado. Non é posible chegar a unha visión radical dentro do paradigma estadista. A pesar disto, o nihilismo, dende as súas orixes estivo no polo do demo, a opción do mal definida e sinalada polo espectáculo mesmo. O conflito transcendental do nihilismo é o seguinte: elixir a postura do malo que leva a cabo todas as funcións que dan sentido á oposición pacifista e cidadá, ou elixir o proxecto da negación radical dos fundamentos do sistema e, como tal, a negación da xerarquía patriarcal das tácticas, a categorización e a fetichización da violencia e as formas alienadas e espectacularizadas de comunicación.

A recuperación nihilista é unha recuperación dos momentos simbólicos das loitas heteroxéneas dentro dun discurso da violencia, que é a mesma tarefa que a prensa realiza no que respecta a estas loitas, a pesar de que a prensa o fai para xerar medo e o nihilismo faino para xerar unha ilusión simplificada e virtualizar da súa propia forza, dentro dunha narrativa heroica de combate entre a Autoridade e o Rebelde.

Esta narrativa e a espectacularización anteriormente mencionada son alimentadas tamén pola selección de obxectivos de ataque: a miúdo son personaxes ou símbolos do protagonismo do Estado (como os políticos ou as fachadas dos ministerios) en lugar das engrenaxes do Estado. Este enfoque da loita é outra cousa que os grupos nihilistas como CCL ou Narodnaya Volna de hai un século compartían con grupos de esquerda como Brigate Rosse e a RAF. Encántanos a idea de que os bastardos que nos gobernan sintan medo ou mellor aínda, os bicos amargos da bala ou o coitelo, pero cremos que non é nin intelixente nin libertario dirixir unha gran parte dos nosos ataques contra as máscaras do poder, e dun xeito tan profesionalizar que é case imposible para este tipo de ataques ser xeneralizado.

Tendo en conta que moitos deles optaron por unha xerarquía patriarcal de tácticas, por unha visión de si mesmos como os protagonistas dun combate heroico contra o Estado, e que están condicionados por un rexeitamento total da esquerda (con isto queremos dicir, que non diferencian entre a esquerda como unha forza institucional e os movementos ou persoas que a esquerda pretende institucionalizar), é practicamente inevitable que se enfronten a outros anti-autoritarios que non son da mesma liña cunha soberbia esaxerada e que os confundan cos inimigos.

Aos emisarios e mártires da loita armada, a pesar de que poden representar liñas moi distintas e ata contraditorias, como Lambros Foundas de Grecia ou Marcelo Villarroel de Chile, os nihilistas os aglomeran e aceptan como compañeiros, como os únicos que loitan, e falan do resto coma se fosemos pacifistas e reformistas.

Sabemos que este non é o caso. Sabemos dos moitos lumes que prendemos, e de moitas outras cousas igualmente importantes que fixemos. Cando eles responden ás nosas críticas coma se fosemos vendidos, sabemos que só teñen medo ao debate. É posible que algúns deles teñen todo o seu sangue no corazón e ningunha no cerebro. Pero estamos cansos de que eles sempre estean a romper a solidariedade. Teñen que aprender a criticar a outras liñas de loita sen adoptar a arrogancia e o elitismo que pertence a unha vangarda.

Somos anarquistas que criticamos a parte da nosa tradición que vén da esquerda, pero tamén estamos agradecidos por todos os erros desta tradición, xa que son oportunidades para aprender. Cremos na negación total de todas as bases do sistema actual. Con isto queremos tamén entender a negación do seu espectacularización, a súa alienación e illamento, a conquista e a aniquilación da imaxinación, a dicotomía entre a violencia e a non violencia, e o seu concepto de militarización que tamén influíu nas nosas propias loitas.

Rematamos cun saúdo solidario ás compañeiras e compañeiros de Anarquistas Nihilistas, Lobos Negros e todas as persoas que realizan ataques nas rúas de Barcelona. Esperamos que sigan vosas accións e críticas, pero tamén que se melloren as vías de comunicación e solidariedade que nos unen.

Acerca de certas páxinas anarquistas

Anteriormente publicamos un artigo anexo a este ("Comunicado por accións anarquistas en Barcelona e resposta aos compañeiros nihilistas" http://barcelona.indymedia.org/newswire/display/463376/index.php)[8]. Advertimos que páxinas como Liberación Total e War on Society se negaron a publicalo. Era un comunicado sobre accións directas acompañado por un texto crítico a certos conceptos de loita no ámbito anarquista. Ambas as dúas páxinas publican case exclusivamente textos deste tipo. Preguntámonos, en que momento debatestes e decidistes que accións de coidado, de transmisión da memoria colectiva da nosa loita, de creación de relacións comunais e de apoio mutuo, non constitúen accións importantes? En que texto ou conversación argumentastes o porqué só importan os ataques? E en que momento analizastedes e concluistedes que isto non constitúe unha xerarquía patriarcal de tácticas, ou que o patriarcado non constitúe un sistema de poder imprescindible na evolución do Estado e do capitalismo? A caso podedes articular unha visión propia da raíz do Estado e do capitalismo que non pase polo patriarcado? A verdade é que dubidamos que existe tal proceso de debate, de pensamento crítico ou de análise histórica. E a pregunta que ninguén pode responder: se a vosa falta de pensamento crítico provoca máis fracasos estratéxicos, os que van estar aí, apoiando e recuperando o fío da loita, como tantas outras veces xa esquecidas?

Pero o que realmente nos dá noxo é que outras veces publicastes os nosos textos, non obstante esta vez parece que preferides que gardemos silencio. Loitamos nas rúas cóbado a cóbado, non obstante cando criticamos a visión de loita que algúns tedes, metédenos no mesmo saco con reformistas, esquerdistas, cidadáns e pacifistas. E o que máis noxo dá é que se morremos nesta loita, posibilidade tanto para nós que para vós, nos converteredes nos novos símbolos da vosa visión parcial da loita.

Por favor, un pouco máis de autocrítica, compañeiros!

Notas ao pé

[1] Por nihilismo, entendemos unha corrente de loita que non está ben definida, pero pode ser recoñecida a través de certa afinidade nas seguintes cuestións 1) Un rexeitamento ao capitalismo, ao Estado, á esquerda, á sociedade (entendida como o conxunto de forzas que organizan a vida diaria), e a calquera forma de dominación ou pacificación dos conflitos. 2) Unha práctica que se centra exclusivamente nos ataques físicos e fortes contra a paz social, os edificios ou os axentes do sistema, e en segundo lugar, na organización da propaganda e a comunicación acerca destes ataques co propósito de fomentar a súa reprodución noutros lugares (un encontra unha visión clara da segunda prioridade no comunicado dos presos de CCL en Grecia, "Carta da CCL en solidariedade cos compañeiros reprimidos en Italia", publicado o 5 de abril do 2012). 3) A crenza na negación total do sistema, de tal maneira que a formulación de propostas ou visións respecto á auto-organización ou á creación dun mundo ou comunidade libertarios tamén son rexeitadas. 4) Un pesimismo con respecto á revolución que podería renunciar á posibilidade de "gañar", e mesmo o concepto de revolución, pero que en calquera caso funda a motivación para loitar non nas posibilidades de realizar unha revolución, senón máis ben na necesidade persoal de atacar e non vivir como un escravo.

[2] Os "indignados" tamén poderían estar cualificados, agás que para chegar a ser radicais e anticapitalistas, os participantes deste primeiro movemento tiveron que superar a súa propia identidade de ser cidadáns indignados.

[3] Nos seus comunicados de abril e maio, 2012, Anarquistas Nihilistas critican contundentemente á esquerda. O comunicado de 1 novembro, 2012 de "Coordinadora Nihilista II" de Barcelona reivindica a sabotaxe duns 130 caixeiros automáticos durante os tres meses anteriores, xunto con "Lobos Negros". O texto non nomea a esquerda senón fala dunha "actitude de activista" e dos sindicatos. Os autores gardan a súa maior crítica para a CGT, sindicato anarco-reformista. A crítica céntrase nun acontecemento na manifestación do día anterior, cando a seguridade da mani parte a cara dun mozo que tiraba ovos. A crítica á pacificación realizada pola CGT é precisa: esta tendencia súa de pacificar, demostrado de sobra, é un perigo que moitos anarquistas esquecen, tranquilizados pola súa bandeira vermellanegra. Coordinadora Nihilista sinala a hipocrisía da multitude en aceptar este feito, cando se tivese sido a policia partindo a cara do mozo, todos tería berrado sobre a democracia. É un bo argumento, pero a súa indignación co uso da violencia por parte da CGT é problemática porque un sindicato pode pacificar unha multitude con medios moito menos visibles.

[4] Por exemplo, nótase certa preocupación e decepción, no terceiro comunicado da CCL-FAI de México, que o procurador, ao igual que os medios de comunicación, "tamén se une ao silencio e á minimización ocultando a nosa loita".

[5] ou noutro parágrafo, "os protagonistas son eses mozos salvaxes, problemáticos, desarraigados, eses mozos de minorías étnicas e clases sociais baixas, que nun berro nihilista-revolucionario empezamos a abrir os ollos. " Podería ser que algúns - aínda que non todos - dos autores deste comunicado pertencen á demografía mencionada, pero, por un lado, só unha pequena parte do resto da xuventude criminal está familiarizada co nihilismo revolucionario ou de acordo con ela, e por outro lado, a demografía é unha tarefa do Estado, do marxismo, ou dos políticos de identidade. A cita extráese do comunicado de "Anarquistas Nihilistas de Barcelona", do 25 de abril do 2012. No seu comunicado do 9 de maio do 2012, deixan claro que falan de "eses rapaces" como persoas alleas por quen loitar e sinalan que Loitamos por todos eles por que son os únicos que-aínda que inconscientemente ou non-se rebelan contra a sociedade capitalista, que sofren as agresións fascistas e policiais. " Pódese constatar que non é certo que "o rapaz que ten que manter a súa familia o só, que pasa os seus días na rúa buscando comida ou na ferralla" non é o único que se rebela contra a sociedade capitalista, pero é el que os Anarquistas Nihilistas decidiron destacar como o suxeito revolucionario e ademais unha vítima por quen hai que loitar. Xa que eles loitan en nome do único rebelde verdadeiro, todos os demais non somos rebeldes de verdade se discrepamos cos compañeiros nihilistas sobre como loitar.

A diferenza do comunicado do maio ("A cidade das bombas volverá arder"), o de abril ("Nova onda de ataques incendiarios e sabotaxes... ") é realmente bonito. "para nós, os nosos compañeiros son a rapazada que en lugar de ocupar as súas escolas e lanzar proclamas reformistas, deciden destruír estas rebentando as (x)aulas e queimando os libros manipuladores, " Por fin que llo diga!

Pero seguen na súa contradición manipuladora, por un lado reclamando solidariedade ampla ["Queremos xuntarnos con todos os elementos de loita" e "As accións son dedicadas a todos os que na folga do 29 de marzo recibiron pelotazos, foron detidos, encarcerado, xulgado e golpeado".] e por outro lado non recoñecendo as loitas distíntas ás súas. Por exemplo, moitas persoas golpeadas ou detidas na folga que mencionan son progres ou esquerdistas. Entón, son compañeiros ou non? Só merecen a solidariedade ao converterse en mártires?

[6] O texto de introdución á edición en español do libro sobre o CCL, Reventando o existente, reflexións do combate minoritario, 2011, p.6.

[7] "Anarquistas Nihilistas" de Barcelona non se consideran incapacitados pola súa falta de sonos, senón máis "perigosos".

[8] En Abordaxe foi publicado nesta entrada

2 comentarios:

  1. Canto mais van pasando os anos, mais se fixa no meu pensamento a idea de que, que o verdadeiro atranco que temos xs Anarquitas a hora de avanzar nas ruas, é nas propias vidas individuais por riba de todo, é tanta autocritica, nesaaparente ansia de amansamento encuberta, seguramente para desculpar a faya de combatividade conxunta. É mentras é nesas, o dragón capitalista vaino devorando todo, INCLUIDA a vida futura dxs nosxs fillxs.

    http://www.youtube.com/watch?v=tNHOuCzg8Yo

    ¡Saude!

    ResponderEliminar
  2. A auto-crítica é necesaria, pois difícilmente un proxecto, teña as características que teña, pode avanzar sen unha auto-crítica constante e concienzuda que corrixa os erros e mellore os acertos. Eu non vexo ansia de amansamento encuberta nesta e outras críticas semellantes. Ó contrario, vexo ansia de avanzar, de mellorar e de afiar as ideas, e de rematar cun certo empecinamento insurreccionalista que a pouco conduce salvo a dar golpes de cego afastados de toda proxectualidade e polo tanto, de toda posibilidade de victoria máis alá de golpear e desaparecer tralo fume. Estamos condenadas a golpear constantemente sen poder causar máis que uns poucos estragos?, dicía Ballestrini que o queremos todo, pero polo visto debemos conformarnos con arañar o ceo en lugar de preparar xuntas o seu asalto.

    A falta de combatividade conxunta existe, para que negalo, pero iso non é problema da auto-crítica, senón, precisamente, dunha carencia preocupante da mesma que leva a reproducir os mesmos erros e as mesmas cagadas.

    ResponderEliminar