Entrevista ao prof. Jorge Quindimil, especializado en seguridade nas fronteiras marítimas ao respeito das explicacións do ministro de Interior sobre Ceuta.

Colamos, despois de traducido esta moi interesante entrevista publicada en castelán en ElDiario:

As palabras do ministro de Interior empregadas durante a súa explicación dos feitos acontecidos o pasado 6 de febreiro na fronteira de Ceuta, que remataron coa vida de polo menos 15 persoas, non deixan lugar a dúbidas: a Garda Civil observou esta escena de pánico a escasos metros da zona marroquí, onde supostamente sucederon as mortes, pero non socorreu a ninguén nin activou ningún dispositivo de emerxencia. O Ministerio admíteo pero xustifícao coa imposibilidade de facelo: Marrocos non llo pediu.

Jorge A. Quindimil López, profesor de Dereito Internacional Público da Universidade da Coruña especializado en seguridade nas fronteiras marítimas, explica a eldiario.es ata que punto se sotienen os argumentos de Interior. O experto afirma que o deber de auxilio prima sobre a soberanía das augas. Asegura que a Garda Civil podería ter entrado en zona marroquí a intentar salvalos. Pero non o fixo. Segundo recoñece "o uso de material antidisturbios -confirmado por Interior- podería ter provocado algunhas destas mortes aínda que fose de forma indirecta, polo simple feito de obrigar estas persoas, que estarían esgotadas, a regresar a nado á beira marroquí".

Sobre a chegada de 23 inmigrantes á praia ceutí de El Tarajal e a súa posterior devolución ao país veciño, é contundente: "Todas e cada unha delas foron ilegais". Non lle convence a escusa do ministro que apela a unha "interpretación da Lei de Estranxeiría" aplicada dende 2005 pola cal, por motivos humanitarios, unha cadea humana formada polos axentes na beira substituiría a liña fronteiriza real. "A lei de Estranxeiría non contempla mover unha fronteira", sentenza. O profesor confesa a súa impresión persoal: "É evidente que un país non empeza no cordón policial. Estoforma parte dunha estratexia de comunicación".

P: España podería ter acudido a auxiliar a estas persoas ou activar os protocolos de Salvamento aínda que non llo pedise Marrocos?

R: Unha das primeiras obrigas que existen en dereito do mar, e digo primeira porque é centenaria, é a asistencia a persoas que poden estar en perigo no mar. En ocasións, é verdade que a división fronteiriza complicou o seu cumprimento. É evidente que a Garda Civil, aínda que non llo tivese pedido Marrocos, tería podido e tería debido intervir e socorrer estas persoas, sempre e cando non supuxese un risco para os axentes. Neste caso non era así.

E, logo, podería resolver calquera problema diplomático con Marrocos se xurdise. Ademais, neste caso concreto existe unha cooperación con Marrocos pola cal se meten nunhas e outras augas. Uns e outros.

Si os axentes viron ás persoas que estaban no mar en apertos, deberían haberlles auxiliado. Por moito que Marruecos non llo pediu, hai principios esenciais de humanidade que aprobarían esta actuación. Estamos falando dunha distancia duns metros, deberían telo feito. Son cuestións humanitarias básicas de dereito internacional.

P: A versión oficial asegura que todas as mortes producíronse en augas marroquíes. No caso de que fose verdade, podería haber igualmente un delito de omisión de socorro si a Garda Civil viu como se producía e non actuou?

R: Non, desde un punto de vista penal só hai delito si a omisión do deber de socorro ocorreu en territorio español.

P: Que prima en dereito do mar, o deber de socorro ou a soberanía das augas?

R: No caso da existencia de perigo no mar, hai unha obrigación case absoluta de asistencia para que non se poñan en perigo ás persoas. Con todo, si que é certo que hai unha tensión non resolta entre os principios de soberanía e os de socorro que derivou na morte de moitas persoas no mar. Sen permiso suponse que non se pode pasar ás augas interiores, que é a zona máis próxima á costa. Outra cousa é que se faga e faise moi habitualmente entre países que cooperan entre si.

É certo que España podería ampararse en que eran augas marroquíes e sería correcto. Pero desde fai décadas, han imperado os principios humanitarios. Temos diversos tratados internacionais polos que prima a vida humana sobre o dono das augas. Na miña opinión, non é justificable a soberanía como escusa.

P: Que di o dereito internacional ou o dereito do mar sobre o uso de material antidisturbios no auga?

R: O que di o dereito internacional, e o propio sentido común, é que cando hai persoas no mar -máis aínda si son persoas que tratan de acceder a España por esas vías e non son grandes nadadores- é evidente que teñen que axudalas e non tirarlles pelotas de goma. Este uso de material antidisturbios podería ser de tal negligencia que podería provocar a morte destas persoas ata de forma indirecta, polo simple feito de ter que regresar a Marruecos sen ningunha axuda, estarían esgotadas.

En dereito do mar non hai ningunha referencia expresa ao uso do material antidisturbios. Segundo diversos tratados, todo estado ten dereito ao uso da forza baixo os principios de proporcionalidad e humanitarios, e sempre que haxa unha ameaza para o territorio. É obvio que os inmigrantes non constitúen unha ameaza. En ningun caso cabo o uso da forza sobre estas persoas que, esgotadas, dirixíanse a nado cara á beira.

P: O ministro sorprendeu a todos apoiando unha afirmación que case tomabamos como anecdótica cando a explicaban determinadas fontes da Garda Civil. "España empeza unha vez excedida a cadea humana de axentes". Poderíanos dicir onde empeza España?

R: É evidente que España non empeza nun cordón policial. Iso é unha falacia e ofende á intelixencia humana. Case poñería a man no lume por que todos os que coñecemos a lexislación internacional levámosnos/levámonos as mans á cabeza. Utilízao para saír do paso e, se cadra, ata llo chega a crer pero non se sostén. Creo que é unha estratexia de comunicación para ocultar información e desviar a atención sobre un tema que presenta moitas lagoas e contradicións, malia a gravidade pola morte de 15 persoas.

As fronteiras marítimas de soberanía española empezan nunha liña imaxinaria situada nun máximo de 12 millas mar dentro. No caso concreto de Ceuta, estaría a 6 millas mar dentro. Aí empeza. Pero é que, ademais, os inmigrantes que excederon o espigón estaban na zona de augas máis próxima á costa e iso é para todos os efectos como territorio terrestre. É dicir, hai unha soberanía total e absoluta de España.

P: O ministro menciona unha "interpretación da Lei de Estranxeiría" aplicada nesta fronteira desde 2005, segundo di, pola cal podería devolver inmigrantes que chegan á beira da praia ceutí de El Tarajal si non logran superan esta cordón de seguridade formado polos axentes. Sostense a través dalgún modo esta interpretación?

R: Non hai dúbida algunha, non se sostén. Non se pode permitir a desaparición dunha fronteira ou o movemento destas. As fronteiras son un instrumento para garantir a paz e a seguridade internacional. A Lei de Estranxeiría non contempla mover unha fronteira, igual que non permite as devoluciones inmediatas de inmigrantes que atentan sobre todo contra o dereito de asilo destas persoas. Non colle interpretacións. A lei é moi clara. Os temas de estranxeiría son moi rixidos e teñen que selo para garantir o dereito dos estranxeiros.

P: Xa que logo, as 23 persoas que chegaron a territorio español o 6 de febreiro foron devoltas de forma ilegal?

R: Si. Todas e cada unha delas. Todas esas devoluciones foron ilegais. E non é estraño que ocorrese cando o propio ministro de Interior recoñeceu fai unhas semanas que había "casos puntuais" onde se incumple a lei en relación ás devoluciones de inmigrantes na valla de Melilla. Un único caso é xa unha ilegalidad. Por unha banda, Fernández Díaz está recoñecendo ilegalidades sen abrir investigacións. Por outra, crea invencións xurídicas para xustificalo.