1.- A XUSTIFICACIÓN DA PROPOSTA
A xustificación da construción dun movemento por unha alternativa ás políticas punitivas e en xeral á cultura do castigo que lle subxacer, que á vez faga fronte á confrontación social que dende fai xa moitos anos estase deseñando no Estado Español, encóntrase na necesidade de dar unha radical (no sentido de "ir á raíz") e verdadeira resposta aos conflitos da sociedade non baseada no castigo.
Esta necesidade fíxose máis patente e urxente en datas recentes pola concorrencia de dous feitos. Dunha parte, a presentación do proxecto de reforma de Código penal do 23 de novembro de 2013 que representou o culmen da evolución que nos últimos dez anos está a experimentar a política criminal no Estado, e doutra, polo xurdimento do anteproxecto de Lei de Seguridade Cidadá que confirma o aumento ao recurso da que xa se denomina "burorepresión", é dicir, a utilización da sanción administrativa como forma de reprimir fundamentalmente (aínda que non só) a protesta social.
2.- O CONTEXTO
A paulatina escalada á utilización da sanción, e sobre todo á sanción penal, responde a unha lóxica que se vén tecendo dende hai anos e que está marcada pola expansión do Dereito penal, que se afasta do garantismo que algúns confiaron que este tivese (e que talvez nunca fose así), para caer en mans dun rigor represivo e de claro nesgo punitivista.
Ademais, esta expansión foi (e vai) da man dunha premeditada e ben construída campaña do medo e do recurso a, xustamente, este tipo de medidas. É ben sabido que os grandes medios de comunicación de masas, os mass media (especialmente a televisión), teñen un potencial case ilimitado na construción, primeiro, de opinión pública e, segundo, se é o caso, tamén de alarma social. Isto deu lugar a que os medios de comunicación liderados polos poderes fácticos do Estado e dos particulares con grandes influencias (algo propio das estruturas de poder en sociedades neoliberais) fosen claves (como o foron noutras ocasións con moitas outras accións e máis alá das fronteiras do Estado Español) para a asunción dunha política criminal de man dura, que confronta ás persoas, que non repara verdadeiramente nos conflitos da sociedade, e para a cal a única resposta é o castigo duro e exemplar.
Sábese tamén e é importante destacalo, que as medidas máis potentes neste sentido se tomaron nun momento de crise do goberno, de recortes sociais sen medida e dun empobrecemento paulatino da sociedade, o cal sempre xera unha irremediable sensación de inseguridade persoal e social, caldo de cultivo para o triunfo da xeración de medo. E cando a sociedade ten medo, ou inténtaselle infundir medo, a xustificación da creación de máis prazas de policía, máis diñeiro para seguridade privada, máis empresas dedicadas á seguridade, por non falar da construción de máis cárceres e a compra de armas e instrumentos de vixilancia (negocio bastante lucrativo), é moito máis doado e parece lexitimarse por si mesma, sen que se diga o gran negocio que se está a construír dende hai anos en torno á seguridade.
É deste xeito que progresivamente nos vimos sumidos en tendencias punitivas (abandeiradas por todos os partidos políticos maioritarios sen excepción) e "aceptando" políticas baseadas unicamente na construción de inimigos e, en consecuencia, na lexitimación da ideoloxía da obtención de seguridade a través do castigo.
Non obstante, foron as dúas reformas ás que agora se facía referencia, conxuntamente coa reforma da Lei do aborto, as que presentadas en moi breve espazo de tempo e con obscenas medidas deron lugar a que numerosos colectivos de diferente índole fixesen patente o seu malestar, xa sexa nas rúas como mediante escritos en prensa ou a través de redes sociais. Movementos que denuncian, entre outras cousas, a perigosa tendencia á criminalización do pobre, da protesta social, da persoa "enferma", do mal-trato que se dá nos medios de comunicación ás persoas que cometen un feito cualificado como delito, do abuso ao recurso da pena privativa da liberdade e a inclusión da cadea perpetua.
3.- UN PASO CARA A ADIANTE
Neste contexto e neste mesmo sentido é no que vemos a necesidade de dar un paso máis na creación dunha resposta social ante a situación que se presenta e facelo nunha dobre vertente.
Por un lado consideramos que é necesario ir cara a adiante para aglutinar ás diferentes sensibilidades que converxeron na crítica a estas dúas leis. Por outro, este paso concrétase nun avance na vertente de reivindicación doutro modelo de política, de que se aposte polas persoas, TODAS, sen excepción, e pola abordaxe dos conflitos a través de estratexias que se afasten do castigo.
Isto implica a denuncia da situación actual. Pero ademais implica que digamos ao Estado de xeito claro e firme que non queremos unha política criminal que nos afasta entre as persoas e como sociedade; unha política criminal clasista, xenófoba, patriarcal que utiliza e á vez coarta a liberdade da muller; unha política criminal do inimigo, do odio ao diferente, das etiquetas; unha política criminal que vulnera os Dereitos humanos, unha política criminal, que non está ao servizo das persoas. Implica que nos "empoderemos" entre todas e todos e evidenciemos que somos capaces de crear un modelo de resposta aos conflitos sociais que non pase polas sancións, sexan cuales sexan.
3.1 O Proxecto de reforma do Código penal.
Todos os cualificativos que agora fixemos non son mera labia, son consecuencia do cáliz das medidas que toman en ambos os dous proxectos.
Para comezar o Proxecto modifica "o núcleo duro" do Código penal.
Neste sentido, por exemplo, o proxecto de reforma de Código penal fai desaparecer as "faltas", é dicir infraccións menores para nuns casos (os menos) despenalizalas (aínda que en boa medida terá a súa correspondente sanción na Lei de Seguridade cidadá) e noutros (sen dúbidas os máis) convertelas no que agora denomina o Proxecto "delitos menores", os cales si teñen antecedentes penais. A consecuencia desta decisión tradúcese na criminalización de conflitos sociais que sen dúbida poderían solucionarse por outras vías que o Ordenamento Xurídico ofrece ou a través de servizos comunitarios de resolución de conflitos.
O Proxecto tamén modifica as medidas de seguridade previstas para persoas inimputables (basicamente persoas que padecen unha "enfermidade mental" ou que sofren unha dependencia). O proxecto reforza a falsa idea que persiste no imaxinario social de que a persoa con algún tipo de "enfermidade mental" é per se unha persoa perigosa e polo tanto á que necesariamente hai que apartala da sociedade sine die. E isto recóllese na proposta, porque o internamento en centro psiquiátrico, unha medida de seguridade prevista para inimputables, deixa de ter límite, esta poderase prorrogar ata que "desapareza" a perigosidade.
Pero o concepto de perigosidade neste proxecto non é exclusivo dos que teñen unha enfermidade mental senón que ademais se utiliza para xerar "alarma social". Todas as persoas sen excepción son susceptibles de ser perigosas e deste modo xustifícanse medidas como a chamada liberdade vixiada para imputables. Unha figura que se impoñerá a algunhas persoas unha vez que cumpran a súa respectiva pena privativa de liberdade.
Ademais hai unha modificación do réxime de suspensión e liberdade condicional que se converte de tal xeito que moi probablemente dará como consecuencia que sexa máis doado entrar en prisión e máis difícil saír. Ademais, chama poderosamente a atención a relevancia que adquire o pagamento da responsabilidade civil á hora de aplicar estas institucións, o que dá lugar a unha indirecta -e adicional á xa amplamente existente- criminalización da pobreza.
Talvez a modificación máis lamentable do Proxecto fose a introdución da prisión permanente revisable, é dicir, a cadea perpetua. Débese dicir (e agora sorprendentemente parece que mesmo o Goberno o admite) que de facto a cadea perpetua existe no Código penal vixente para determinados delitos. Non obstante isto non pode xustificar a institucionalización desta medida, legalizando a máis clamorosa violencia Estatal.
Pero ademais o Proxecto modifica non xa só a parte xeral de Código penal, é dicir, aquela das penas e das institucións aplicables a todos os delitos, senón que ademais modifica os delitos da parte especial, cebándose especialmente cos delitos contra a vida (creando tipos exóticos e criminalizar o aborto), delitos contra a liberdade sexual (utilizando a muller como obxecto de protección para crear unha política criminal que non a protexe e que só reforza a política que o Estado desexa no seu propio beneficio, e en perpetuación da cultura patriarcal), contra a propiedade (criminalizar o pobre) os delitos contra a orde pública (criminalizar a protesta social) e novamente cébase cos estranxeiros volvendo criminalizar o fenómeno do "Top manta" e a "Hospitalidade".
3.2. Lei de Seguridade Cidadá
Sobre esta Lei pódese dicir pouco máis que criticar que as sancións que nela se establecen son simplemente desproporcionadas e mesmo nos atrevemos a afirmar que só responden á lóxica dun Estado que se abandonou sen escrúpulos aos brazos do autoritarismo.
Neste sentido como infraccións moi graves, multadas con entre 30.001 a 600.000 euros castíganse condutas que teñen nomes e apelidos. A xeito de exemplo castígase "a perturbación grave da seguridade cidadá en actos públicos, espectáculos deportivos ou culturais, solemnidades e oficios relixiosos ou outras reunións numerosas," isto fai pensar que talvez a ikurriña o día 6 de xullo de 2013 terá algo que ver?. Castígase tamén "a perturbación da seguridade cidadá que se produza con ocasión de reunións fronte ás sedes do Congreso dos deputados, o Senado e as Asembleas lexislativas das Comunidades Autónomas, aínda que non estivesen reunidos", claramente castigan as iniciativas de preto o Congreso e outras similares. Tamén se sanciona toda unha serie de restricións no dereito de reunión en lugares que se denominan "críticos", en relación con numerosas reunións avidas nos últimos tempo nas rúas e prazas; e tamén, o denominado aldraxe a España, CCAA e entidades locais ou as súas institucións, símbolos, himnos ou emblemas efectuadas por calquera medio; é dicir a apupada ao Rei na "Copa do Rei" de fútbol?, por exemplo. Tamén a falta de colaboración coas Forzas e Corpos de Seguridade na indagación de delitos ou na prevención de accións que recorda a innumerables persoas solidarias que protexeron persoas da detención da policía está castigada. Un bo exemplo diso é o movemento Herri Harresia, o famoso camareiro que se enfrontou á policía o 25 S, accións de solidariedade con estranxeiros e así un longo etc.
Pero ademais esta Lei criminalizar indirectamente a prostitución, con sancións desorbitantes, establece multas moito máis altas por realizar un "botellón" e polo autoconsumo que, como no caso da prostitución, cunhas multas tan altas practicamente pasa a criminalizarse. Igualmente sanciónanse fortemente actos de ocupación de inmobles e outros como sacar fotografías a membros das Forzas e Corpos de seguridade do Estado que atenten contra a súa honra ou á propia imaxe, co paradoxo de que, xustamente isto sucederá simplemente cando unha destas persoas non estean a facer un "bo" exercicio dos seus funciones...Por tanto, claramente hai unha limitación do dereito de información que podería dar lugar a unha indefensión de quen eventualmente sufra un abuso policial ao limitar as ferramentas que o demostren.
4.- ALGUNHAS REFLEXIÓNS PARA FINALIZAR
Todas estas modificacións que acabamos de expoñer, conxuntamente con moitas outras que nun documento así sería imposible de desenvolver, responden simple e chairamente á lóxica punitiva que antes se intentou plasmar e que de ningún xeito obedece a unha política ao servizo da persoa e da comunidade.
É ben sabido que na base dos delitos, os conflitos máis graves que a sociedade contempla no seu seo, hai un variado cúmulo de explicacións. Así, entre outras, as máis importantes encóntranse en problemas sociais tan agudos como a pobreza; as deficiencias no sistema educativo que alcanzan dende cuestións tan importantes como a educación sexual, o autocontrol e a construción de ferramentas para os menores e mozos como a formación en habilidades que nun futuro poidan ser de utilidade para a persoa; o desigual acceso á cultura; as desigualdades aínda hoxe importantes entre homes e mulleres froito dunha sociedade patriarcal. E a isto súmaselle unha hipócrita política noutras tantas cuestións como por exemplo o medio, o consumo de drogas, a seguridade vial ou mesmo a corrupción ou os delitos económicos porque, no fondo, na base deles está simplemente a existencia dun sistema económico e de consumo insostible e inexplicable.
Detrás de todos os delitos do Código penal existe unha explicación social. Non obstante, a ferramenta que o Estado con máis entusiasmo e con máis recursos económicos aplica é a da sanción das condutas que considera desviadas.
Isto dá como consecuencia un Estado cunha das menores taxas de "delincuencia" de todo Europa e, non obstante, coa taxa máis alta de encarceramento e parece que a medicina nunca cambia: máis sanción (mellor se é de cárcere) e menos apostar por outro tipo de respostas ante os conflitos, que ademais sexan realmente preventivos. E diremos Si, tamén a aqueles que denominamos "delito"! porque existen alternativas que pasan por outro modelo de xustiza máis social, máis humana e que en definitiva se interese verdadeiramente pola sociedade e a súa xente.
5.- A NOSA PROPOSTA
Fartas de ter que soportar no noso ánimo a cifra de máis de 78.000 persoas privadas de liberdade, fartas dos discursos "Do Outro" cos que non nos identificamos, fartas de programas que só fomentan o odio e a violencia Estatal e institucional, consideramos que é o momento de dicir que como sociedade somos capaces de crear outro modelo de resposta social e saír á rúa para pedir que se remate co punitivismo exacerbado dun Estado autoritario que se lle esquecen as persoas, que actúa en detrimento de nós para crear políticas para o seu propio mantemento.
Como vos adiantamos nun documento anterior pretendemos con esta iniciativa canalizar unha mobilización cidadá en torno a estas cuestións e abrir un debate para culminar nunha manifestación que como base común congregue a necesidade dun cambio dunha política criminal a unha política social cuxas puntos fundamentais serán os seguintes:
1º Rexeitamento á reforma do Código Penal e Lei de Seguridade Cidadá.
2º Rexeitamento ás políticas punitivas que progresivamente e dende hai anos se están a deseñar no Estado Español.
3º Rexeitamento ás políticas do medo, do inimigo e de lexitimación da ideoloxía da obtención de seguridade a través do castigo.
4º Rexeitamento á criminalización das persoas, todas sen excepción, das ideas e da protesta social.
5º Confianza na capacidade da sociedade de construír e desenvolver políticas sociais igualitarias en vez daquelas penais como forma de previr e abordar os seus conflitos.
6º Aposta por mecanismos alternativos de resolución de conflitos afastados do castigo.
7º Rexeitamento ao recurso da prisión como resposta aos todos os conflitos sociais.
No hay comentarios:
Publicar un comentario