Un preso andaluz demanda ao goberno español ante as Nacións Unidas por cobrarlle a súa comida en prisón

A historia ven de lonxe, e é moi probable que vos soe esta rocambolesca historia, que comenza cando este preso en 2006 enfrontouse ao feito de que lle cobraran a alimentación no cárcere ao descontarlle o seu valor da súa pensión non contributiva, e que tras as diversas sentencias de tribunais españois, rematau, de momento, con a sentencia publicada no BOE o día 28 de novembre de 2012 do Tribunal Constitucional validando a sentencia do pleno do Tribunal Supremo, en setembro de 2010, que considerara legal a decisión de pagar pola manutención, con o posicionamento favorable de 7 maxistrados frente a 6.

Agora este preso ven de interpoñer, o pasado 6 de novembro, demanda ante o Comité de Dereitos Económicos, Sociais e Culturais de Nacións Unidas, recorrendo a decisión dos tribunais españois; en concreto, a sentenza do Constitucional que considerou que o feito de que os presos enfermos ou anciáns e sen recursos paguen por comer en prisión, non viola os dereitos fundamentais.

A Asociación Pro Dereitos Humanos de Andalucía (APDHA) está a representar e a acompañar xuridicamente a este preso dende o ano 2006, ao igual que fixera cun número importante de presos que se enfrontaron ao mesmo desconto. Como consecuencia diso, algúns Xulgados do Social andaluces declararan ilegal o cobramento da alimentación aos presos pensionistas, perceptores dunha prestación non contributiva (por carecer de renda e ademais padecer minusvalidez superior ao 65% ou ter máis de 65 anos), a través do seu desconto na pensión.

O preso que agora recorre obtivera tambén unha sentenza favorable do Xulgado do Social Número Catro de Córdoba en 2007, que declarara improcedente o desconto. Mais a devandita sentenza fora revogada en 2009 polo Tribunal Superior de Xustiza de Sevilla ao ditar sentenza o 29 de setembro de 2010, na que considerava legal a decisión de pagar pola manutención, tras un debate disputado no que, como dixemos, se impuxeron na votación sete maxistrados fronte a seis. Estes seis emitiran un voto particular razoando por que consideraban ilegal o devandito cobramento. Curiosamente o mesmo Ministerio Fiscal tamén considerara a práctica contraria aos dereitos fundamentais.

Valentín Aguilar, coordinador da área de cárceres da APDHA, explicou que a tese vencedora dos maxistrados do Tribunal Supremo consideraba que a alimentación en prisión era unha prestación -un ingreso- e, polo tanto, descontable o seu importe da prestación non contributiva. Nas prestacións non contributivas descóntanse os ingresos que poida ter o pensionista.

A opinión vencida, compartida polo Ministerio Fiscal, o preso e o Xulgado do Social, consideraba a alimentación como parte do servizo público e, conseguintemente, un deber da prisión, polo que non debía pagarse.

Segundo Valentín Aguilar, "o Tribunal Constitucional, en Sentenza publicada o día 28 de novembro de 2012 no BOE, entendeu que, malia descontarse da prestación a comida, iso non permite afirmar que se cobra a manutención aos presos, afirmación que resulta estraña a calquera lóxica humana ou xurídica, en que as cousas son o que son e non o que queiramos dicir que son".

O Constitucional concluíu que non existía proba dun trato desigual do pensionista preso respecto ao que se encontra en liberdade. Na súa opinión, non queda acreditado que un pensionista libre, ao acudir a unha institución pública como un hospital, ou a unha entidade benéfica para obter comida (comedor social, entidade para persoas sen fogar...), non se lle desconte o prezo desta da súa prestación. "Este razoamento resulta tan absurdo como diabólico, porque non é necesario dotar de proba ao que é obvio, que é que ningunha entidade comunica á Administración quen comeu e en que sitio para descontarlle a súa prestación. O propio Supremo, na súa Sentenza anterior, afirmaba que a comida no hospital non era obxecto de desconto", apuntou o coordinador da área de cárceres.

Esta sentenza tampouco atendeu ao criterio da desigualdade que supón que un preso enfermo, con minusvalía superior ao 65%, ou maior de 65 anos, e sen recursos económicos, pague pola súa comida en prisión e non o faga os presos con alta capacidade económica.

Nin tampouco entendeu que se vulneraba a igualdade en virtude de que, dependendo da Comunidade Autónoma na que se cumpra a pena, o pensionista debe ou non pagar pola súa manutención. En concreto, en Andalucía dende o ano 2008, non se cobra aos presos por manutención, tras os reveses xudiciais e acollendo a recomendación do Valedor do pobo Andaluz. Polo tanto, o preso defendido pola APDHA, e outros en similar situación, ante os resultados xudiciais desfavorables, poderían nun futuro ter que pagar, se a administración andaluza se reformulase a decisión.

Os importes de manutención en 2006 valorábanse de acordo coa seguinte escala: 1) Centros de menos de 200 internos: persoa sa, 3,56 euros/día; preso novo, 4,76, e porción de enfermaría, 6,10; 2) Centros de 200 a 500 internos: persoa sa, 3,14 €/día; mozo, 4,17; enfermaría, 5,92; e 3) Centros de máis de 500 internos: sanda, 3,09; mozo, 3,10, e enfermaría, 5 euros ao día. Así pois, dábase o paradoxo de que algúns presos enfermos querían recibir a alimentación do san para pagar menos, aínda que fose contra a súa saúde. A partir do ano 2012, os prezos unificáronse en 4,15 euros ao día en centros de menos de 200 presos, 3,67 ata 500 e 3,65 euros ao día en centros de máis de 500 presos.

"En definitiva - concluíu Aguilar-, que unha persoa ao entrar en prisión verá reducido o importe da súa prestación, co que iso supón de menoscabo para a economía familiar ao seu cargo". "Ademais, esta tendencia é perigosa e pode chegar a afectar á totalidade dos pensionistas nesta ou outras situacións. Obrigar ao pagamento dunha necesidade básica, como é a alimentación, durante a privación de liberdade, abre a porta a outros casos, como pode ser ter que pagar a alimentación durante un ingreso hospitalario. Por que pagar só a comida e non tamén o "aloxamento", a asistencia relixiosa...? "