Actualización express da situación venezolana (25.02.14)

Colamos do noso blogue de referencia da situación venezolana "Perdido en Itaca":

O pasado 21 de febreiro escribimos unha síntese dos acontecementos para quen no exterior, sobresaturados de información sobre Venezuela, necesitasen unha cronoloxía dos feitos. Apenas pasaron 4 días dese relato, pero hai tantos elementos novos que é necesaria unha actualización para suxerir que calquera fotografía da realidade venezolana cambiará nas seguintes horas.

O primeiro elemento que resalta é que as manifestacións dos críticos ao goberno continuaron ata o momento en que isto se escribe, e non parece que se deterán nos próximos días. A cultura venezolana caracterizárase por promover o esforzo de resultados a curto prazo, sen permanencia no tempo, polo que a suma de cada novo día de protesta contradí a inmediatez política que parecía propia de "facer" no país. Por iso é que o propio presidente Maduro utiliza como unha das súas estratexias fomentar o seu máis rápido desgaste, aumentando dous días máis ao feriado de Carnaval para que comece o 27 de febreiro, día cando se cumprirán 25 anos da revolta popular de "O Caracazo", con decenas de asasinados aínda en impunidade.

Unha segunda novidade, como suxeriamos no noso anterior texto, é que Caracas deixou de ser o epicentro da mobilización nacional. O sábado 22 de febreiro grupos progoberno e opositores convocaron a marchar na cidade de Caracas, ambas as dúas con ampla concorrencia. Non obstante, en polo menos 12 cidades do interior do país tamén se realizaron mobilizacións disidentes, algunhas delas proporcionalmente tan multitudinarias como a da capital. No caso da cidade de San Cristóbal, capital do estado Táchira (fronteirizo con Colombia), a intensidade das mobilizacións e conflitos, que incluíron ademais dos estudantes e clase media a sectores populares e rurais, motivaron á militarización da cidade baixo control a distancia dende Caracas. O gobernador da entidade José Vielma Mora, do partido oficialista PSUV, criticou a represión e solicitou publicamente a liberación das persoas detidas, o que ata agora foi a primeira crítica pública dun membro do goberno ás decisións de Nicolás Maduro.

Cando isto se escribe rexistráranse a morte de 15 persoas en manifestacións ou en feitos relacionados coas protestas; 8 deles cuxa autoría sinala a funcionarios policiais, militares e paramilitares; 2 deles vítimas de "trampas" montadas na protesta opositora denominada "Guarimba" e o resto por feitos escuros acontecidos arredor das mobilizacións que deben ser investigados e aclarados (por exemplo, o atropelo dun adolescente de 17 anos). As reportaxes do diario Últimas Noticias, avalados por fotos e videos circulados en redes sociais, obrigaron a que a Fiscalía deteña funcionarios da Garda Nacional Bolivariana (GNB) e o Servizo Bolivariano de Inteligencia Nacional (SEBIN) para investigalos pola autoría material dos feitos. Non obstante, altos voceiros do Executivo Nacional, como a Ministra de Comunicación Delcy Rodríguez e o propio presidente Maduro continúan culpando de todas as mortes a oposición. Capítulo á parte meréceo o presidente da Asemblea Nacional, Diosdado Cabello, que a través do seu programa diario "Co mazo dando", transmitido pola televisión estatal, realiza afirmacións delirantes sobre as causas dos asasinatos.

A "Guarimba" é unha estratexia que sectores da oposición promoveron a finais do ano 2002. Consiste en realizar, nun sitio considerado "seguro" protestas -xeralmente nas inmediacións das vivendas dos manifestantes-, pechando a vía con barricadas e lixo ou cauchos incendiados. A "Guarimba" posúe varias características que a diferencian doutras manifestacións. Unha é a súa relación simbólica co Golpe de Estado e o chamado "paro petroleiro" do ano 2002, polo que se cargou dun contido insurreccional, proclive á confrontación física cos organismos de seguridade. A segunda, como consecuencia do anterior, foi insistentemente criminalizada polo goberno, sendo por iso unha estratexia excluínte: Se ben persoas progoberno puideran incorporarse a unha manifestación pacífica por esixencias comúns, dificilmente o farán a unha "Guarimba". Terceiro, xeran un amplo rexeitamento dentro dos propios sectores opositores, como o demostrou a marcha en Caracas do 22 de febreiro, onde había tantas pancartas de rexeitamento ás "Guarimbas" como á actuación dos grupos paramilitares. A medida que o presidente Nicolás Maduro estimulou a represión felicitando en público a actuación da GNB, non recoñecendo a responsabilidade estatal en parte das vítimas mortais e lexitimando institucionalmente a actuación dos grupos paramilitares mediante o estímulo aos "Comandos Populares contra o Golpe de Estado", xerou un caldo de cultivo de indignación que permitiu a aparición de "As Guarimbas" nalgúns focos tanto en Caracas coma en cidades do interior do país. Non obstante, unha mirada a todos os tipos de mobilización en todas as cidades do país que se manteñen na rúa, corrobora que a manifestación continúa sendo maioritariamente pacífica.

A entrega do líder opositor conservador Leopoldo López, o 18 de febreiro, foi todo unha "performance" para catapultar a súa imaxe como "novo líder" da oposición venezolana e centro do movemento nacional de protesta. A súa entrega realizouse xunto a unha multitudinaria concentración na fronteira entre o municipio Chacao e Liberador de Caracas. Non obstante ata o día de hoxe a dinámica de multitudes na rúa continúa sendo de redes descentralizadas con múltiples centros. Hai toda serie de convocatorias por redes sociais, como "pancartazos", "facer pregarias nacionais á mesma hora" e ata "bailoterapias".Algunhas, convértense en virais e son asumidas por boa parte do movemento. Moitos opositores afeitos ao modelo vertical de organización leninista da era analóxica, esixen permanentemente que as protestas "teñan unha dirección" e "esixencias comúns".

O goberno insiste en que se enfronta a un "Golpe de Estado", algúns din que "repite o guión de abril do 2002" e outros argumentan que se trataría dun "Golpe continuado". Nicolás Maduro convocou a enfrontar os manifestantes na rúa activando "Comandos populares antigolpe". Non obstante, as dúas manifestacións realizadas nos últimos días polo goberno nas rúas de Caracas non contan co respaldo e os niveis de convocatoria das realizadas por Hugo Chávez. Se ben os niveis medios e altos do goberno expresan publicamente o seu apoio ás decisións de Maduro, o chavismo de base comeza a resentirse pola represión aberta aos manifestantes, que xerou centenares de imaxes que flúen a través dos teléfonos celulares. Por outro lado, o propio presidente emite mensaxes contraditorias sobre a natureza da hipotética ameaza á cal enfronta: Convocando insistentemente a celebrar os carnavais, bailando para as cámaras de televisión, pedindo publicamente -en varias oportunidades- mellorar as relacións diplomáticas con Estados Unidos e designando o seu representante ante o Fondo Monetario Internacional.



A pesar que a nivel internacional permanece a polarización mediática informativa sobre Venezuela, ao interno do país continuamos sufrindo un importante bloqueo informativo. As canles de televisión de alcance nacional non informan sobre as manifestacións, nin tampouco transmiten en directo as mensaxes dos líderes políticos de oposición, mentres que as súas pantallas son copadas por declaracións dos principais funcionarios públicos. O goberno pensou o conflito en termos analóxicos, pensando que a invisibilización televisiva e a represión serían suficientes para silenciar as protestas. Tardiamente iniciou unha ofensiva en redes sociais, mentres o servizo de internet, controlado polo Estado, sofre irregulares diminucións de velocidade e bloqueos nalgunhas das aplicacións máis populares utilizadas polos usuarios, como Twitter e What´sApp.

A radicalización dos dous principais bandos do conflito fan que non sexa maioritario, aínda, a esixencia de diálogo para a resolución da crise. O presidente Maduro convocou á realización dunha "Conferencia Nacional de Paz" paralelamente que o seu goberno -e el mesmo- continúa descualificando como "fascistas de ultradereita" aos opositores e aumenta o número de detidos en todo o país, os cales denuncian torturas, tratos crueis, inhumanos e degradantes durante a súa privación de liberdade. O aumento da cantidade de persoas asasinadas, feridos por armas de fogo, perdigóns e bombas lacrimóxenas incrementa o espiral de violencia e resentimento en ambos os dous bandos que, non deixando canles políticas para a resolución do conflito, aboa o terreo para que os militares asuman garantir a "gobernabilidade" mediante un golpe de Estado, ben sexa de tendencias do propio oficialismo ou ligados á oposición. A extravagante imaxe dun xeneral retirado do Exército venezolano, Angel Vivas Perdomo, no teito da súa casa mostrando armamento de guerra -no intento de detención tras ser acusado da autoría intelectual das trampas situadas na "Guarimba" que ocasionaron unha morte en Caracas-, orixinaron un furacán de rumores acerca dos presuntos "malestares" dentro das Forzas Armadas. A isto súmase unha serie de saqueos de comercios en varios lados do país, cunha coordinación tal que levanta demasiadas sospeitas.

Os acontecementos encóntranse en pleno desenvolvemento: A fotografía deste momento pode ser completamente diferente nas próximas 48 horas. Esperamos seguir tendo conexión a internet para contalo.